بازخواني مطالبات بانکي براساس ماهيت عقود در قانون «عمليات بانکي بدون ربا»

سال سيزدهم، شماره اول، پياپي 25، پاييز و زمستان 1400، ص 45 ـ 66

مقالة پژوهشي:
مجيد حبيبيان نقيبي/ استاديار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائي    majidhabibian@atu.ac.ir
سيدعبدالمطلب احمدزاده بزاز/ استاديار حقوق خصوصي دانشگاه مفيد    a_ahmadzadeh@mofidu.ac.ir
سيدعبدالحميد ثابت/ استاديار گروه اقتصاد جامعة‌المصطفي العالميه    sah_sabet@yahoo.com
* سعيد کريمي/ دانشجوی دكتري علوم اقتصادي دانشگاه عدالت    stu-skarimi@edalat.ac.ir
دريافت: 28/09/1400 ـ پذيرش: 17/01/1401

چکيده
افزايش مطالبات جاري يكي از مشكلات اساسي پيش‌روي بانك‌ها مي‌باشد. تحقيق حاضر به بررسي معضل مطالبات در بانکداري بدون ربا براساس ماهيت عقود مي‌پردازد. سؤال اصلي مقاله آن است که آيا ماهيت عقد تأثيري در معوق شدن تسهيلات دارد يا نه؟ آيا معوقات در عقود مبادله‌اي، مشاركتي و غيرانتفاعي به شكل معنا داري متفاوت مي‌باشند؟ يافته‌هاي تحقيق حاضر با اتکا بر روش تحليلي ـ توصيفي حاکي از آن است که با ساختار کنونی قانون «عمليات بانکي بدون ربا» در اصل معوق شدن تسهيلات مبادله‌اي و مشارکتي تفاوتي وجود ندارد، گرچه ميزان معوقات در تسهيلات مشارکتي بيش از تسهيلات مبادله‌اي است. روي آوردن بانک‌ها به تسهيلات مشارکتي به خاطر سود حداکثري با ريسک حداقلي است؛ زیرا در عقود مشارکتي که بانک‌ها در حال حاضر با مشتريان خود منعقد مي‌کنند، حداکثر ريسک به مشتري منتقل مي‌شود. به همين سبب لازم است درخصوص کمّيت و کيفيت عقود بازنگری صورت‌ پذيرد.

کليدواژه‌ها: بانکداري بدون ربا، معوقات بانکي، امهال بدهي، قرض‌الحسنه، عقود مبادله‌اي، عقود مشارکتي.
طبقه‌بندي JEL: E50،E4.