رويکردي نوين در مطالعات خلق پول مبتني بر مالکيت به‌مثابه «بسته‌اي از حق‌ها» با نگاهي به اقتصاد اسلامي

سال دوازدهم، شماره دوم، پياپي 24، بهار و تابستان 1400، ص 7 ـ 28

مقالة پژوهشي:

عادل پيغامي/ دانشيار دانشكده اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع)    paighami@yahoo.com
سيدهادي عربي/ دانشيار دانشكده دانشگاه قم    hadiarabi@gmail.com
محمد نعمتي/ استاديار دانشكده دانشگاه امام صادق(ع)    nematy@isu.ac.ir
* حسين زندي/ دانشجوي دکتري اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع)    hosein.isu85@gmail.com
دريافت: 1399/12/12 ـ پذيرش: 1400/4/13

چكيده
حقوق مالکيت جايگاه مهمي در سامان‌دهي نظام اقتصادي دارد، تا جايي که برخي علم اقتصاد را علم مطالعه آن مي‌دانند. حقوق مالکيت تعيين‌کننده نحوه منتفع يا متضرر شدن افراد در تعاملات اقتصادي و چارچوبي براي حل و فصل برخورداري‌هاي منفعتي است. در سير تحول اين مفهوم، مالکيت از يک حق مطلق که در اختيار مالک است، به مفهوم «بسته‌اي از حق‌ها» تغيير کرده است. براين‌اساس، در مالکيت يک دارايي، مجموعه‌اي از حق‌ها و ذي‌حقان وجود دارد. هر حقي با مجموعه‌اي از قواعد مرتبط است که نحوه اعمال آن حق را براي صاحب حق و ساير مکلفان تعيين مي‌کند. اين برداشت از مالکيت، دستگاهي تحليلي براي سامان‌دهي اقسام دارايي‌ها و خيرات و مواهب در اختيار قرار مي‌دهد که کاربرد آن در تحليل کالاهاي خصوصي و منابع مشاع مسبوق به سابقه است. در اين مقاله با استفاده از روش تحليلي کاربرد اين رويكرد در حوزه پول و به طور مشخص در زمينه خلق پول بررسي شده است. نتيجه اين رويكرد ارائه ماتريسي از حق‌ها و قواعد است که براي ساماندهي خلق پول، هر مکتب پولي، ازجمله در اقتصاد اسلامي بايد بتواند خانه‌هاي خالي اين ماتريس را کامل كند.

کليدواژه‌ها: مالکيت، حقوق مالکيت، بسته حق‌ها، پول، خلق پول.

طبقه‌بندي JEL: G3، E51.