راهبردهاي پيشرفت اقتصادي پيامبر اسلام(ص)؛ رهيافتي براي برنامه‌ريزي پيشرفت اقتصادي در ايران

 سال چهاردهم، شماره اول، پياپي 27، پاييز و زمستان 1401، ص 7 ـ 26

مقالة پژوهشي
* سيدجواد ميرزازاده قصابكلايي/ دانشجوي دكتري اقتصاد مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره)      s.j.m.z.1390@gmail.com
محمدجواد توكلي/ دانشيار گروه اقتصاد مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره)    tavakoli@iki.ac.ir
دريافت: 08/02/1402 ـ پذيرش: 29/03/1402

چکيده
راهبردهاي پيشرفت اقتصادي پيامبر اسلام(ص) در مدتي کوتاه تحولي عظيم در اقتصاد مدينه ایجاد کرد و منجر به رفاه توأم با عدالت و معنويت شد؛ پدیده‌ای که مي‌تواند الگوي مطلوبي براي برنامه‌ريزي پيشرفت اقتصادي قرار گيرد. اين مقاله با روش مطالعة اسنادي و تاريخي به بازخواني و تحليل رويکرد پيامبر و استخراج راهبردهاي ايشان در زمينة پيشرفت اقتصادي پرداخته و با بررسي نقادانۀ برنامه‌هاي توسعة پس از انقلاب، رهيافت و توصيه‌هايي براي اصلاح برنامه‌هاي آتي ارائه می‌کند. يافته‌هاي مقاله نشان مي‌دهد که رسول خدا با اتخاذ راهبردهاي اساسي «فرهنگ‌سازي و تعليم و تربيت، توزيع عدالت‌محور و تضمين حقوق مالکيت» و راهکارهايي نظير ايجاد زيرساخت فرهنگي، آموزشي و تربيتي، تقويت سرماية انساني و اجتماعي، واگذاري زمين براي کشاورزي و مسکن، تفکيک مالکيت‌هاي سه‌گانه، ماليات‌هاي شرعي، پرداخت‌هاي انتقالي، ترويج عقود سهم‌بري، و حاکميت ضوابط شرعي و اخلاقي بر مبادلات و بازار، زمينة پيشرفت اقتصادي را فراهم کردند. برنامه‌هاي توسعة کشور دربارة نقش دولت و مردم، مسئلة عدالت و الگوي توزيعي و جايگاه نهاد مالکيت، با چالش جدي روبه‌روست؛ چالش‌هایی که با سياست‌هاي تعديلي و ليبرالي مضاعف شده است. دلالت‌هاي راهبردهاي نبوي مي‌تواند روند حرکتي برنامه‌هاي آتي را اصلاح و به ريل صحيح بازگرداند.

کليدواژه‌ها: راهبردها و راهکارهاي پيشرفت نبوي، برنامة توسعه، تعديل ساختاري.
طبقه‌بندي JEL: O29, O21