مجتبي غفاري

مجتبي غفاري / دکتري اقتصاد اسلامي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي    ghafari.mojtaba@chmail.ir
دريافت: 12/02/1399 ـ پذيرش: 16/06/1399
چکيده
هدف اصلي اين پژوهش، استخراج شبکه مضامين آزادي اقتصادي، براساس بيانات رهبر معظم انقلاب است. با استفاده از روش تحليل مضمون و بررسي چگونگي تحقق آن، يافته‌هاي زير به دست آمده است. منظور از آزادي در غرب، آزادي سرمايه است، ولي در اسلام، فراهم شدن شرايطي است که همه افراد جامعه در چارچوب مشخص بتوانند آزادانه فعاليت اقتصادي انجام داده، از امکانات طبيعي و ثمره فعاليت خود بهره‌مند شوند. در نظام سرمايه‌سالار، عده معدودي آزادانه بر ثروت خود مي‌افزايند، اما توده مردم امکان توليد ثروت به معناي حقيقي را ندارند. ثمره اين نگرش، فقر اغلب مردم، تجمع ثروت در دست عده‌اي معدود و اداره حکومت توسط صاحبان سرمايه و به نفع آنهاست. در اقتصاد جامعه‌ اسلامي، لزوم پيشرفت اقتصادي و توليد ثروت، آزادي اقتصادي را ضروري مي‌سازد. در کنار حق فعاليت و تلاش اقتصادي آزاد براي همه افراد جامعه، حق کنترل و نظارت براي دولت نيز در نظر گرفته شده که بدون آن جامعه به طغيان، ظلم، بغي و فساد منتهي خواهد شد. به مقتضاي آزادي اقتصادي، مسئوليت امور اقتصادي جامعه و سنگيني بار امور اقتصادي جامعه بر دوش مردم است. هرکس بسته به توانش موظف است به نيازهاي اجتماعي کمک کند. بهترين راه تحقق آزادي اقتصادي، تحقق اقتصاد مقاومتي با مشخصه مردم بنياني است.
کليدواژه‌ها: آزادي اقتصادي، سرمايه‌سالاري، رهبر معظم انقلاب، ساختار اقتصادي، تحليل مضمون.
طبقه‌بندي JEL: O15
 

سال يازدهم، شماره اول، پياپي 21، پاييز و زمستان 1398

سيدحسين ميرمعزي / دانشيار گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي    h.mirmoezi@gmail.com
*مجتبي غفاري / دکتري اقتصاد اسلامي، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي    ghafari.Mojtaba@chmail.ir
حامد عباسي / دانشجوي دکتري اقتصاد اسلامي، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی    hmd.abbasi@gmail.com
دريافت: 29/06/1398 ـ پذيرش: 30/10/1398

چکيده
کميابي يکي از مهم‌ترين مفاهيم در علم اقتصاد متعارف است. اهميت اين موضوع به‌گونه‌اي است که علم اقتصاد، بر محور آن تعريف مي‌شود. در اقتصاد متعارف، دو نوع كميابي مطلق و نسبي مطرح شده است. در اقتصاد اسلامي، اجماع مشترکي نسبت به اين مفهوم وجود ندارد. اين اختلاف‌نظر تا حدي است که برخي اقتصاددانان مسلمان، اقتصاد اسلامي را مبتني بر کميابي تعريف كرده و برخي، به‌طورکلي آن را رد کرده‌اند. هدف اين مقاله، ارائة ايده روشني در مورد «کميابي» در اقتصاد اسلامي است. بدين‌منظور، مقاله با رويکرد تحليلي و با استفاده از روش اسنادي، کميابي در علم اقتصاد متعارف را به تفصيل بررسي و سپس، بر پايه برخي مشاهدات تجربي و آموزه‌هاي ديني، آن را نقد مي‌کند. يافته‌هاي پژوهش حاكي از اين است كه کميابي مطلق، مطابق آيات قرآن کريم مورد پذيرش اسلام نيست. اما در مورد کميابي نسبي مي‌توان گفت: کميابي‌اي که منجر به تخصيص بهينه منابع مي‌شود، با در نظر گرفتن برخي نکات، مورد تأييد اسلام است.
کليدواژه‌ها: کميابي نسبي، کميابي مطلق، نقد کميابي، اقتصاد اسلامي.
طبقه‌بندي JEL:Z12, B4, B59 .
 

سال نهم، شماره اول، پياپي 17، پاييز و زمستان 1396