سال سوم، شماره دوم، پياپي ششم، بهار و تابستان 1391، صفحه 145 ـ 167
Ma'rifat-e Eghtesadi-e Islami, Vol.3. No.2, Spring & Summer 2012
علي جابري*
چكيده
برخي از اقتصاددانان مسلمان ضمن نقد حاكميت مطلوبيت‌گرايي در طرف تقاضاي اقتصاد متعارف، در تلاش‌اند با اضافه كردن متغيرها و پارامترهاي موردنظر اسلام، تابع مطلوبيت را براي رفتار مسلمانان بازسازي كنند. طرح اين رويكرد، اين سوال را مطرح مي‌كند كه آيا مي‌توان مشكل مطلوبيت‌گرايي را با گسترش دامنه مطلوبيت حل كرد. در اين مقاله، با استفاده از روشي تحليلي، اين فرضيه را مطرح مي‌كنيم كه ارزش‌هاي نهفته در تابع مطلوبيت نئوكلاسيك هرگز قابل جمع با اصول ارزشي اسلامي نيستند و در نتيجه هر نوع تلاشي بر قرار دادن اصول اسلامي در تابع مذكور بي‌حاصل خواهد بود. براي تأييد اين فرضيه، به بررسي انديشه‌هاي مطلوبيت‌گرايان الهياتي مي‌پردازيم كه تركيبي از انديشة مطلوبيت‌گرايي و ارزش‌هاي ديني است. يافته‌هاي اين تحقيق نشان مي‌دهد، اولاً پارامترها و متغيرهاي موردنظر اين دسته از انديشمندان مسلمان قبلاً توسط نسل اول مطلوبيت‌گرايان (مطلوبيت‌گرايان الهياتي) منظور شده است، ثانياً ارزش‌هاي مذكور حداكثر مي‌توانند ارزش‌هاي سازگار با نظريه امر الهي را به نمايش بگذارند. اين درحالي است كه تباين و تضاد ارزش‌هاي موردنظر اسلام با آنچه نظرية امر الهي بر آن تأكيد مي‌كند، بر هيچ كس پوشيده نيست.
كليد واژه‌ها: مطلوبيت‌گرايي الهياتي، ارزش‌ها، نظرية اقتصادي، غايت‌گرايي و وظيفه‌گرايي
طبقه بندي
JEL: Bo، B3، B40
